Tatra Maps

 

Using the maps

bullet11_redspot.gif Format a skala

Turysta, kupując mapę, powinien odpowiedzieć sobie na pytanie, jak szczegółowych i wiarygodnych informacji poszukuje. Jeżeli chce mieć ich więcej, to najlepszym wyborem jest skala 1:25 000. Oznacza to zarazem dużą płachtę papieru, jednak tylko na takiej jest możliwe zmieszczenie polskich Tatr w całości. Tak się składa, że w tej samej skali i na papierze tego samego rozmiaru, można zmieścić całe Tatry Wysokie i Bielskie, oraz oddzielnie, całe Tatry Zachodnie.

Większa skala mapy, to konieczność podzielenia obszaru na części. Takie są mapy topograficzne, względnie małe, więc pozornie wygodnie się z nich korzysta. Bardzo szybko jednak mapa się kończy i trzeba otwierać nowy arkusz. Ponadto, mapy topograficzne Tatr w skali 1:10 000, w edycji cywilnej, kosztują bardzo dużo i nie jest łatwo skompletować wszystkie. Praktycznie, mapa topograficzna w tej skali jest potrzebna tylko takim turystom, którzy uwielbiają chodzić poza szlakami. W Tatrach jest to zabronione, z uwagi na konieczność ochrony przyrody. Nierzadkie są opinie fachowców, że jeden turysta w dziewiczym terenie czyni więcej szkód, niż 10 000 na drodze do Morskiego Oka.

Na rynku można znaleźć mapy w różnych skalach, także mniejszych, jak 1:30 000 i 1:40 000. Mapy takie są poręczniejsze ale mają też skromniejszy zasób informacji. Skala 1:50 000 i 1:75 000 służy do pokazania całych Tatr. Trudniej się chodzi z mapą w tej skali, za to niepodważalnym walorem jest kompletny obraz gór.

Reasumując, wybór właściwej skali i wynikającej z tego wygody użytkowania nie jest łatwy, szczególnie w przypadku takiego bogactwa map. Do tego dochodzi zasadniczy problem ceny. Zdarza się, że mapa tylko trochę droższa zawiera dużo więcej informacji i na odwrót.

 

bullet11_redspot.gif Legenda

Objaśnienie znaków na mapie, popularnie zwane legendą, może być bardzo pomocne w interpretacji znaczenia zastosowanych znaków. Są one pogrupowane tematycznie. Najwygodniej, jeśli mapy w różnych skalach, tego samego wydawcy, zawierają identyczne znaki. Nie zawsze jest to możliwe, gdyż każda skala ma inne wymagania odnośnie zakresu treści i rangi znaków. Prawdę mówiąc, najlepiej skonstruowaną pod względem użytych znaków jest taka mapa, przy oglądaniu której nie trzeba korzystać z objaśnień.

Legenda jest przeważnie wielojęzyczna, na naszej mapie TPN języków jest 8: polski, angielski, niemiecki, rosyjski, słowacki, francuski, włoski i węgierski.

 

bullet11_redspot.gif GPS

Współczesne mapy są wyposażone w gęstą siatkę kartograficzną, przeważnie co 1' geograficzną. Czasami jest to siatka kilometrowa. Mają one służyć nie tylko do określenia kierunku północy, ale także do wyznaczania pozycji lub marszruty z wykorzystaniem urządzeń GPS.

GPS na szlaku wydaje się być mało przydatny. Jego rola natomiast wzrasta w sytuacji zagubienia się, we mgle lub w nocy, w wysokiej kosodrzewinie lub w rozległym lesie. Obecnie, dokładność pomiaru wynosi kilkanaście metrów, precyzja pomiaru wysokości jest wielokrotnie mniejsza. Na stokach północnych i w załomach pomiar może być utrudniony lub niemożliwy.

Urządzenie podaje wyniki w postaci współrzędnych geograficznych, może także prezentować dane we współrzędnych prostokątnych płaskich. To ostatnie rozwiązanie wymaga znajomości użytego odwzorowania na mapie. Współrzędne geograficzne mogą być podawane w jednym z 3 sposobów zapisu. Pierwszy wariant to stopnie, minuty i sekundy geograficzne z częściami dziesiętnymi np. 20°18'24,3". Drugi wariant (domyślny dla urządzeń firmy Garmin) to stopnie oraz minuty geograficzne wraz z częściami tysięcznymi np. 20°18,405'. Trzeci to jedynie stopnie z wieloma cyframi po przecinku np. 20,30675°. Mapy VKU Harmanec podają wartości w wariancie pierwszym, nasze mapy w wariancie drugim.

We właściwym odczytywaniu pozycji może być pomocna szczegółowa podziałka na marginesie mapy.

 

bullet11_redspot.gif Odległości i wysokości

Do obliczania odległości na mapie służy podziałka liniowa, w mniejszym stopniu skala liczbowa (np. 1:25 000), lub skala mianowana (np. 1 cm – 250 m). Prawa część podziałki pozwala na pomiar z mniejszą dokładnością, lewa umożliwia uszczegółowienie tej wartości. Trzeba pamiętać, że w górach wszelkie pomiary odległości mają jedynie orientacyjny, przybliżony charakter.

Bardzo duże znaczenie mają różnice wysokości. Najwygodniej do ich obliczeń jest wykorzystać wartości podane przy szczytach i przełęczach, oraz przy schroniskach i na węzłach szlaków. To jednak nie wystarczy gdy trasa wycieczki jest pofalowana, tzn. biegnie raz w górę, a raz w dół. Należy wówczas obliczyć sumę podejść, uważnie śledząc poziomice. Powinny być opisane co 100 m, dla cięcia pionowego co 20 m. Na mapie, dla terenu skalnego, niestety poziomic nie ma, a nawet gdyby były, to ich przebieg nie byłby zbytnio wiarygodny, z uwagi na postrzępiony charakter turni.

W tych pracochłonnych obliczeniach wyręczają turystę autorzy map, proponując czasy przejść. Są znacznie bardziej użyteczne, gdyż uwzględniają także warunki terenowe, jak rodzaj nawierzchni i przeszkody naturalne. Po przyjęciu własnego mnożnika, odpowiadającego faktycznie osiąganym czasom, można z dużą dozą prawdopodobieństwa planować wycieczkę. Do czasów należy jednak doliczyć przerwy na odpoczynki, posiłki, podziwianie panoram, robienie fotografii, rozmowy przez telefon komórkowy, załatwianie potrzeb fizjologicznych, podpatrywanie zwierząt, zdejmowanie i zakładanie kurtki ...

 

© Michał Siwicki

home page

products

news

awards

hiking maps

history

hyperlinks

gallery